Het bedrijf wordt beheerd door een landbouwgemeenschap waarvan vijf gezinnen de kern vormen en waarbij in totaal ongeveer 130 volwassenen en kinderen betrokken zijn. Dottenfelderhof wordt sinds 1968 in deze vorm uitgebaat en kent niet enkel in de streek maar ook ver buiten de landgrenzen een sterke en inspirerende uitstraling.
Naast de agrarische productie zijn er heel wat nevenactiviteiten: de vermarkting is goed uitgebouwd (boerderijwinkel en marktwinkels-, er wordt landbouwonderzoek verricht, aan zaadteelt en -veredeling gedaan en er is een verdiepende landbouwopleiding aan het bedrijf verbonden.
Hoewel het voor onze normen een grootschalig bedrijf is, blijkt bij nader inzien alles op mensen maat te verlopen. En wordt er op een vernieuwende en toekomstgerichte manier samengewerkt en -geleefd.
Met deze woorden begon mijn Dottenfelderhof verhaal en stapte ik dus benieuwd het busje in te Antwerpen. Hieronder volgt een kort verslag van mijn Duitsland avonturen. Ik kan je alvast zeggen dat ik zeer moe achter mijn computer zit, niet fysiek, wel mentaal. Ik nam een rugzak vol informatie mee om te verwerken en droom nog elke avond over Jäten in die Möhren... Veel leesplezier!
Zondag 8 juli 2012
Een lange maar zalig reis achter de rug... Aangekomen op het Dottenfelderhof en meteen een WAUW effect gekregen!
Eerst had ik wat bedenkingen bij de grote omvang, 180 hectare en meer dan 100 inwoners, dat ging nogal een bom geven dacht ik. Maar niets is minder waar....
De rust op dit bedrijf is ongelofelijk. Overal is er wel wat bedrijvigheid, maar echt druk is het nergens. Een plek waar je echt tot rust kan komen dus...
Na een uurtje wandelen kregen we een heerlijke maaltijd met broodjes waar je U tegen kan zeggen... Ik krijg er maar niet genoeg van!
Later die avond liepen we nog even met é'n allen richting de zalige zwemvijver om daarna de dag af te sluiten met een gezapig pintje.
Dit gaat een zalige week worden...
Maandag 9 juli 2012
Vandaag de dag begonnen met een fijn, typisch fenomeen op het Dottenfelderhof, de Arbeitsbesprechung. Iedereen komt samen in de kring en vertllen wat ze de vorige dag gedaan hebben en wat ze de dag zelf zullen doen... Iets dat ik in elk geval wil mee nemen naar mijn eigen idee later...
En dat Duitsers stipt zijn daar zijn we ook al achter gekomen! Daar kunnen wij, Belgen, zeker wat van leren!
Rundgang Standort & Fruchtfolge (Dieter Bauer)
Vandaag begonnen we de dag met een Rundgang met meteen een knaller van een gids, Herr Bauer... Hij vertelde ons meer over de geschiedenis, de manier van leven en liet ons enkele hele mooie Dottiplekjes zien.
Heel wat jaren geleden werd het Dottenfelderhof weggeschonken. Dit was een kerkelijke aangelegenheid omdat het gedurende 600 à 700 jaar een pfaffenhof (monnikenboerderij) was. Op een bepaald moment echter is de boerderij helemaal uitgebrand tijdens de 30 jarige oorlog. Het enige overblijfsel van het hof was de kapel. In 1648 begon men langzamerhand terug aan de opbouw, die 60 jaar lang zou duren. Het gebouw bestaat uit zandsteen die afkomstig zijn uit een steengroeve in de buurt. Men begon met de opbouw van het woonhuis, later kwamen de stallen en dergelijke aan de beurt.
Het Dottenfelderhof ligt in het stadje Bad Vilbel, een voorstad van Frankfurt. Rond de boerderij stroomt de Nidda, een zijriviertje van de Main, die zelf een zijrivier is van de Rijn. Het bedrijf ligt ten zuid-oosten van het Taunus-gebergte in een wel zeer vruchtbare (akkerbouw)streek die men de Wetterau noemt. Deze vruchtbare grond komt van de Löss afzettingen en alluviale afzettingen van rivieren. Echter niet alle gronden van het bedrijf bevinden zich op deze vruchtbare grond, wat voor een goede variatie zorgt.
In het totaal wordt er 180 hectare grond bewerkt, waarvan 160 hectare aangesloten gebied is. Het startte in '68 al meteen groot (150 hectare) en die eigenschap hebben ze duidelijk goed bewaard.
Op het Dottenfelderhof wonen zo'n 80 koeien (meer daarover in het Koeienverslagje) wat in zo'n akkerbouwstreek niet zo vanzelfsprekend is. Toch zijn deze koeien er altijd al geweest op het bedrijf.
Dieter zelf heeft gedurende 40 à 45 jaar het boerenbestand enorm zien veranderen. Vroeger had elk bedrijf wel vee voor de mest. Nu zijn er nog enkele gespecialiseerde veebedrijven in de omgeving, wat een ramp is vanuit het biologisch-dynamische standpunt. In de BD landbouw is koeienmest zeer belangrijk voor het bedrijf en dit niet enkel vanuit NPK standpunt!
Ook vruchtwisseling is één van de belangrijkste aspecten op het bedrijf. De voederteelten voor de akkerbouw vormen de basis voor de bodemvruchtbaarheid: luzerne, rode klaver, gras,...
Een deel van het gras, de klaver, de luzerne,... wordt vers gevoederd, een deel wordt gedroogd. Vaak laat men het nadrogen in de hooidrooginstallatie op het bedrijf door wisselvallig weer.
De melk van de 80 koeien wordt allemaal verwerkt op het bedrijf in de kaasmakerij. Zo is men niet afhankelijk van de melkverwerkende bedrijven en heeft men geen last van het schommelende, onzekere melkquota.
De mest van de koeien wordt opgespaard in de podstal, alwaar er ook preparaten worden ingebracht. Later wordt deze mest op de stoppels van het graan uitgevoerd.
Op het Dottenfelderhof werkt men ook aan veredeling van gewassen. We vonden er verschillende granenproeven en tunnels terug. Door de proefvelden met de granen komt men een klein beetje graan te kort voor de bakkerij en moet men een gedeelte inkopen.
De Feldgarten is een zelfstandig stuk met fijne groenten binnen het bedrijf, samen met de mobiele kippenstal. De mest van deze kippen wordt gebruikt in de tuinbouw. In de groententeelt vind ook veredeling plaats. Vooral met wortelen, kolen, pastinaken, tomaat, komkommer, spruitjes, suikermaïs, broccoli. Zo streeft men naar zaadvaste rassen. Deze zaadveredeling hangt nauw samen met Bingenheimer Saadgut waar de verwerking en de verkoop wordt gedaan.
Later tijdens de rondleiding nam Dieter ons mee naar een mooi plekje met een nog mooiere 70 jaar oude zomereik. Vroeger moesten er van de pachtheer 1000 bomen op het bedrijf staan. Alle oppervlakte werd dan ook alleen maar gebruikt door nutsbomen. In de oorlog echter werd er wat minder aandacht aan gegeven, waardoor enkele eiken oprukten. Deze hebben enkele oude appelaars verdreven. Alle bomen en struiken op het bedrijf zijn in de tijd geplant. Oorspronkelijk werden er aan de oever van de Nidda enkele wilgen aangeplant voor mandenvlechten. Maar toen er stalen manden op de markt kwamen werden deze wilgenbosjes wat verwaarloosd. In dat bosje stond echter 1 eik, die ervoor gezorgd heeft dat enkele andere eiken spontaan oprukten.
Omdat de grond te droog is voor fruitteelt vinden we dit maar op heel kleine schaal terug op het bedrijf. Zoals de teelt van appels en kers.
Na deze mooie Rundgang konden we aan den Arbeit auf dem Hof. Wolfgang stak ons al snel in gang in het wortelveld. Goed voor vele uren wiedplezier!
Na het harde werk werden we beloond met een heerlijke maaltijd. Dat er liefde in hun groentjes en hun werk gestoken werd merkten we meteen! En met goed gevulde magen was het al snel tijd voor de volgende Rundgang!
Rundgang Gemüse und Feldgarten (Wolfgang)
De fijne tuin is begonnen als een kleine tuin voor de gemeenschap. in '68 was het Dottenfelderhof nog een lange ketenbedrijf, maar door vraag van de mensen uit de stad is er steeds meer gewerkt naar korte keten met een grote diversiteit.Ooit begon met met een 25 tal mensen uit 5 verschillende gezinnen, ondertussen wonen er zo'n 60 à 70 mensen in vast verblijf. Een 130 tal mensen werken in op het Dottenfelderhof (Bakkerij, Winkel, Markten, op het veld,...)
De winkel draait heel goed doordat deze op de boerderij gevestigd is en de winkelaars er hun rust kunnen terugvinden.
Op het Dottenfelderhof is er een 4 jarige opleiding die zoals Landwijzer werkt. Wolfgang heeft deze gevolgd, er vervolgens stage gelopen en is hier sinds 2004 gebleven.
Op de fijne tuin teelt men wortelen, rode bieten, klein fruit,... Het vruchtwisselingsschema is aangepast aan de hand van de ontwikkelingen en de vraag van de consumenten. Het doel is om de groenten zo vers mogelijk en zo rijp mogelijk te oogsten.
De fijne tuin bestaat uit 4 hectare die verdeeld zijn in twee keer een blok van 400 op 50 meter. Een deel ervan wordt gebruikt om groenten op te zetten, een deel voor de mobiele kippenstal. Het hele stuk is voorzien van beregening en er wordt min of meer gebruik gemaakt van vruchtwisseling. ook de kippenmobiel wordt wekelijks verplaatst.
In de fijne tuinbouw gebruikt men compost, soms een beetje mest op de aardappelen.
Een van de cursisten op Dottenfelderhof heeft een heuvel- of ruggenploeg ontwikkelt. Deze gebruikt men nog steeds in de fijne tuin. Daardoor creeërt men 4 ruggen van 75 centimeter en kan men ondiep werken. Voor deze ruggen hebben ze een soort frees om de ruggen te bewerken. Deze zet men enkel in als het echt nodig is.
Op het bedrijf heeft men verschillende opslagmogelijkheden. Men heeft in de winter zo'n 200 tot 250 ton aardappelen te stockeren! In deze opslagplaats maakt men gebruik van de koude winterlucht door kleppen open te zetten. Soms wordt het daardoor wel moeilijker om ongedierte buiten te houden!
Om de namiddag af te sluiten gingen we terug aan de arbeid. Deze keer was het venkel verspenen aan de beurt. Twee gezellige uurtjes later stonden we terug klaar met rammelende magen om te genieten van Dottenfelderbrood en Dottenfelderkaas. Njamie!
Sociale dreigliederung (Roland Wagner)
De sociale driegeleding is ontstaan in 1905 door Steiner. Toen vond ook de Russische revolutie plaats. In deze periode definieerde Steiner zijn "Sociale hoofdwet".
Tussen 1905 en de eerste wereldoorlog kwam er een sociale beweging op gang. Die zette de arbeiders aan tot meer bewustzijn. In Wereldoorlog 1 vertoonden alle betrokken landen een nationalistische impuls. Men trok terug naar het IK.
In 1919 deed Steiner een oproep aan het Duitse volk om terug te keren naar de voorgaande gedachtengang. In die oproep gaf hij Duitsland ook een deel de schuld aan het afwijken van de 'opdracht' van het Duitse volk. Duitsland was voor de oorlog een statengemeenschap. In plaats van een derde weg te kizen heeft Duitsland gekozen voor Industrialisatie.
In deze periode schreef Steiner 'kernpunten van Sociale vragen' en hield hij ook voordrachten voor arbeiders, ondernemers,... Hij riep op om tegenstellingen van de werkgevers en werknemers op te nemen in het beleid (aan de ondernemers) en riep de arbeiders op om meer verantwoordelijkheid, betrokkenheid te nemen en te eisen in het bestuur van het bedrijf.
Hier werden de grondslagen gelegd voor de Steiner filosofie/ pedagogie.
In 1922- 1923 was het duidelijk geworden dat de impuls voor de dreigliederung niet aansloeg. Men heeft ingezien dat het land hier nog niet klaar voor was. Wel koos men voor de steinerpedagogie, waardoor de eerste Steinerschool ontstond.
Het driegeleed organisme bestaat uit drie begrippen:
- Gelijkheid
- Vrijheid
- Solidariteit of broederlijkheid
Voilà, mijn verslag van de eerste dagen. De rest volgt, maar nu ben ik eerst nog even aan het genieten op de heuvels van de Sint-Pietersberg!
